Đã có rất nhiều câu hỏi cho lí do vì sao nhà vô địch giải Ngoại hạng Anh 2014/15 lại chỉ kết thúc ở vị trí thứ 10 mùa giải sau đó, với việc Mourinho bị sa thải. Câu trả lời thì có nhiều: Hội chứng “mùa giải thứ ba” của Mourinho, những khúc mắc hậu trường, chính sách chuyển nhượng yếu kém…

Dù lí do có là gì, nhưng có thể nhận ra một điều rằng kể từ khi dẫn dắt Real năm 2010 Mourinho không thay đổi sơ đồ yêu thích của ông 4-2-3-1. Và kể cả khi sơ đồ này từng có thời điểm được đa số các đội bóng lớn áp dụng, nhưng đã dần trở nên lỗi mốt. Barca, Bayern, PSG, Juve, Atletico không dùng sơ đồ đó. Ancelotti sau khi lên thay Mourinho lập tức xóa bỏ sơ đồ này.

Tất nhiên 4-2-3-1 vẫn được sử dụng khá nhiều ở giải Ngoại hạng Anh, nên một mình lí do này không thể dùng để đổ lỗi cho thất bại của đội bóng. Đó phải là cách các cầu thủ của Mourinho thể hiện mình trong từng vị trí vận hành sơ đồ của Người đặc biệt.

Mourinho luôn mong muốn có một đội hình chắc chắn, có tổ chức và đặt an toàn lên trên hết với 2 tiền vệ trụ chơi lùi. Dù Hazard hay Willian được chơi khá tự do ở 2 cánh nhưng các vị trí của Mourinho luôn được đảm bảo cứng nhắc. Mỗi người đều chỉ cố định một vị trí ở cánh, trung tâm. Điều đó khiến đội hình của Mourinho luôn khá dễ đoán định và ở giai đoạn cuối của ông ở Chelsea các đội bóng dễ dàng tìm cách hóa giải.

Các đội bóng lớn giờ đây cần sự linh hoạt hơn. Họ không thể copy một sơ đồ và cùng một vị trí trong cả mùa giải. Đặc biệt khi mà công nghệ theo dõi trận đấu ngày càng hiện đại và mỗi huấn luyện viên đều có các thông số kĩ thuật về đối thủ. Huấn luyện viên mới của Man City – Pep Guardiola nổi tiếng với việc thay đổi đội hình liên tục. Mùa vừa qua ở Bayern ông liên tục cho ra mắt một đội hình mới lạ. Trong khi đó với Mourinho, ông rất thích sử dụng 1 đội hình với các cầu thủ yêu thích.

Với Guardiola, ông không hề có khái niệm lặp lại sơ đồ, mọi thứ đều dựa vào thế trận và đối thủ sắp tới. Bayern có thể ra sân với sơ đồ 3-4-3 hay 4-3-3, thậm chí là 2-3-5. Các hậu vệ của Pep như Lahm, Alaba hay Boateng hoàn toàn có thể dâng lên quá nửa sân, trong khi Mourinho không cho phép hàng thủ của ông dâng cao. Chắc chắn mùa sau chúng ta sẽ được chứng kiến sự va chạm về sơ đồ nảy lửa giữa 2 huấn luyện viên này.

Allegri cũng từng giúp Juve vào chung kết Champions League với việc thay đổi hàng loạt sơ đồ khác nhau. Và ông đã thành công khi các đối thủ không thể biết Juve sẽ ra sân với sơ đồ nào. Mourinho sẽ phải tìm cách thay đổi, ông không thể đứng yên. Huấn luyện viên huyền thoại Sir Alex Ferguson đã thành công bởi ông luôn tìm cách thay đổi theo từng thời kì. Ông vô địch Champions League 1999 với sơ đồ 4-4-2 thuần Anh, sau đó là 4-4-1-1. Ông tiếp tục giành danh hiệu châu Âu thứ hai với 4-3-3, trước khi trở lại với 4-4-2 trước khi giải nghệ.

Sơ đồ 4-2-3-1 của Mourinho đã hết thời và không phù hợp. Kể từ năm 2010 ông chỉ giành 5 danh hiệu, so với 17 danh hiệu trước đó trong 7 năm. Khi các sơ đồ đã thay đổi nhiều qua từng năm, Mourinho cần áp dụng một sơ đồ mới ở M.U.

Ở tuổi 53, huấn luyện viên người Bồ Đào Nha đã trở thành 1 trong những huấn luyện viên xuất sắc nhất trong lịch sử. Nhưng nếu Mourinho muốn thành công ở Old Trafford thì ông cần tìm ra một phương án thay đổi đội hình hiện đại hơn. Không chỉ vậy còn là thay đổi cách nhìn nhận trận đấu của Người đặc biệt, giống như đối thủ Pep Guardiola của ông.